artykuł: „Okulary przeciwsłoneczne – moda czy konieczność…” / aktualizacja: 23.06.2017 strona 2/3
Co powinno być naszym imperatywem podczas wyboru okularów
Z powyższego opracowanie dość jasno wyłania się obraz wskazujący te z cech które powinny być najważniejszymi branymi pod uwagę podczas wybierania okularów przeciwsłonecznych w góry. Wśród takich cech, zawsze najważniejszą jest ta by okulary wyposażone były w faktycznie skuteczny filtr promieniowania UV, najlepiej by zapewniały one ochronę we wszystkich trzech zakresach, to jest: UVC, UVB, UVA (długość fal 100 – 400nm). Ochronę taką zapewnić nam powinny modele wyposażone w filtr UV 400.
Drugą ważną cechą na którą należy zwrócić uwagę, szczególnie jeśli okulary będą z założenia służyć zimą, a już na pewno gdy będę użytkowane w górach wysokich, jest posiadanie przez nie filtru polaryzacyjnego. Filtr ten jak już było wspomniane ma za zadanie eliminowanie niepożądanych odblasków, odbić światła, od dużych jasnych powierzchni, jak śnieg, czy również mniej tutaj istotna woda. W przypadku okularów zimowych filtr tego typu znacząco podnosi jakość i komfort użytkowania.
Kolejną rzeczą jest kolor soczewek. Wybierając je musimy wziąć pod uwagę to w jakim terenie i o jakiej porze roku mają one nam służyć. Okulary przeznaczone do użytkowania w górach wysokich, na lodowcach, powinny mieć ciemne soczewki, na przykład lustrzane, zmniejszające odpowiednio kontrast odbitego światła od dużych połaci śniegu i lodu. Okulary w góry niższe, ale używane zimą, również powinny być raczej ciemniejsze, modele z soczewkami szarymi, brązowymi, fotochromowe, przeznaczone są raczej do użytkowania w okresie letnim, gdy wysokość kontrastu światła jest mniejsza od występującego zimą.
Ostatnią ważną cechą podstawową jest sprawdzenia czy dany model okularów posiada odpowiednie certyfikaty norm określających ich właściwości fizyczne, w tym odporność mechaniczną, co przekłada się bezpośrednio na bezpieczeństwo ich użytkowania.
zdjęcia od lewej: Wymagające warunki wysokogórskie, turystyka lodowcowa, wspinaczka, wymagają zaawansowanych rozwiązań z górnej półki technologicznej i jakościowej, ze względu na znacznie wyższy bilans szkodliwego promieniowania UV, ilość światła, oraz wiatry i temperaturę. Na zdjęciu jeden z „topowych” modeli okularów lodowcowych o nieśmiertelnym wzornictwie, naśladowanym przez wiele firm – okulary „Julbo Sherpa”. / W warunkach zimowych okulary powinny zapewniać prócz ochrony oczu przed promieniowaniem UV ochronę przed wiatrem, na zdjęciu model okularów wyposażonych w dopinaną uszczelkę minimalizującą prześwit pomiędzy twarzą a okularami.
Dodatkowe cechy jakie warto wziąć pod uwagę
Mało kto wie że równie ważne w okularach przeciwsłonecznych, mających służyć w górach, jest sama budowa ramki soczewek. W przypadku okularów letnich, o dużych prześwitach pomiędzy twarzą a soczewkami nie musimy się nad tym aż tak zastanawiać, jednak w przypadku okularów zimowych, warto zwrócić uwagę by model posiadał dopinaną, lub stałą, uszczelkę, uszczelniającą okulary z skórą twarzy, tak by mroźny wiatr nie był w stanie dostać się pod nie. Należy jednak pamiętać że takie „uszczelnienie” spowoduje zwiększone gromadzenie ciepła i pary wodnej wewnątrz okularów, co na pewno doprowadzi do ich parowania, stąd modele takie muszą posiadać odpowiednio wydajny system wentylacji.
Modele takie są również często wyposażane w dopinane do zauszników gumki poprawiające usadowienie ich na głowie. Drugim wariantem rozwiązania tego samego zagadnienia są modele wyposażone w odpinane zauszniki, w miejsce których wpinamy gumkę, przeistaczającymi okulary w gogle.
Po lewej okulary z dopiętą do ramki piankową uszczelką zmniejszającą do minimum prześwit pomiędzy twarzą a okularami, co chroni oczy przed mroźnym wiatrem w zimie,po prawej re same okulary z dopiętą do zauszników gumką poprawiającą trzymanie i przyleganie okularów do twarzy.
Zastosowanie systemu wentylacji okularów wyposażonych w uszczelkę wokół ich ramki czasem może się okazać niewystarczające, stąd nader często w modelach takich stosuje się dodatkową powłokę ochronną na soczewkach – noszącą nazwę „anti-fog” (znaną z gogli narciarskich). Po wcześniej wymienionych filtrach, ten jest kolejnym bardzo ważnym, wyraźnie podnoszącym nie tylko komfort, ale i bezpieczeństwo użytkowania okularów. Powłoka ta bowiem przeciwdziała zapanowywaniu okularów w wyniku zmian temperatury, oraz różnić pomiędzy ich wnętrzem, a otoczeniem. Zaparowanie okularów w trudnym terenie, może stać się przyczyną tragicznego wypadu, stąd tak istotne jest połączenie skutecznego systemu wentylacji i powłoki anti-fog.
zdjęcia od lewej: Zapięcie gumki poprawiającej trzymanie okularów do zauszników. / Okulary mające służyć nam zimą powinny być wyposażone w uszczelkę, oraz gumkę, dostępne są różne rozwiązania w tym zakresie, tutaj model z wypinanymi zausznikami, wymiennymi na widoczną na zdjęciu gumkę. Model posiada specjalne perforacje w piankowej uszczelce wokół oczu, co zapobiega parowaniu okularów.
Z szerokiej gamy innych dodatkowych akcesoriów dołączanych do markowych okularów na uwagę na pewno zasługują wszelkiego typu zawieszki na szyję, które pozwalają bezpiecznie zawiesić okulary na szyi bez niebezpieczeństwa ich zagubienia, a równocześnie umożliwiając korzystanie z okularów w chwili gdy są akurat potrzebne bez konieczności ich chowania i wyciągania.
zdjęcia od lewej: Przydatnym dodatkiem do okularów jest trwały, odporny na zgniecenie pokrowiec, który odpowiednio będzie chronił nasze okulary schowane w plecaku. / Pełen zestaw akcesoriów umożliwiających dostosowanie okularów do potrzeb warunków zimowych.
Problemy z tanimi okularami ich wady i zalety
Nieco przewrotnie zacznę odpowiedź na powyższe pytanie od jego końca, ponieważ będzie ona niezwykle prosta i krótka – zaletą tanich okularów jest właśnie to że są tanie… i to właściwie wszystko co można o nich dobrego powiedzieć, ewentualnie na plus można zaliczyć wymyślne wzornictwo, oraz niewielką stratę w przypadku ich uszkodzenia, lub zgubienia.
Wady… tych niestety jest znacznie więcej. Tanie, tudzież bazarowe, dostępne we wszelkiej maści marketach, sklepikach, stacjach paliwowych okulary, posiadają zazwyczaj tą samą wspólne cechę – niskiej jakości soczewki, nie tylko nie odpowiadające opisanym normą jakości, ale też nie gwarantujące właściwego zabezpieczenia przed promieniowaniem UV, również pomimo tego że często okulary takie posiadają na metkach napisy „100 % UV protection” i tym podobne… szkopuł w tym że nikt nie jest w stanie na szybko sprawdzić jaką faktycznie ochronę mogę one zapewnić, a biorąc pod uwagę ich cenę, jest ona zazwyczaj znikoma, bądź żadna…
W tym miejscu przechodzimy do meritum sprawy – to bowiem że dany model okularów nie zapewnia nam właściwej ochrony przed promieniowaniem UV samo w sobie nie stanowi jeszcze tak dużego zagrożenia, o ile nie korzystamy z nich w sposób długotrwały, przy znacznym nasłonecznieniu, jak druga z cech które wynikają z ich niskiej jakości. Modele takie bowiem często posiadają barwione soczewki, często są to soczewki bardzo ciemne, w efekcie ich noszenia dochodzi do paradoksalnej sytuacji gdy okulary miast chronić oczy jeszcze bardziej narażają je na uszkodzenie… w wyniku zastosowaniu ciemnych soczewek dochodzi do rozszerzenia źrenicy, w efekcie czego do oka dociera jeszcze więcej szkodliwego promieniowania UV… jak więc widać tanie okulary nie tylko nie chronią oczu w warunkach podwyższonego bilansu UV, lecz stanowią dla nich spore zagrożenie…
Soczewki
Jeszcze kilkanaście lat temu mówiąc dobrej jakości soczewki, mieliśmy zawsze na myśli te wykonane z wysokiej jakości szkła optycznego… dziś jednak nie jest to już tak oczywiste, bowiem wraz z postępem technologicznym pojawiło się wiele zaawansowanych tworzyw sztucznych w nieznacznym stopniu tylko ustępującym soczewką szklanym, a mającą zasadnicza nad nimi przewagę – wysoką odporność na uszkodzenia mechaniczne, większą elastyczność i niższą cenę.
Przyjęło się że z tego właśnie względu w soczewki / wizjery, z tworzyw sztucznych wyposaża się gogle narciarskie, z samej natury tego sportu narażone na uderzenia i ryzyko stłuczenia. Faktycznie do niedawna tak właśnie było, że tylko gogle, wyposażane były w takie soczewki, dziś jednak coraz częściej soczewki z tworzyw sztucznych stosuje się również w okularach, szczególnie modelach przeznaczonych do ochrony naszych oczu zimą, co stało się możliwe dzięki rozwojowi technologicznemu i nowym tworzywom.
Tu i tam wciąż jednak można spotkać się z negatywną opinią na temat takowych soczewek, co jest zapewne bezpośrednim następstwem doświadczeń z przeszłości, jest to jednak podejście niezgodne z prawdą, bowiem jak już wspomniałem nowoczesne tworzywa praktycznie nie ustępują w cechach optycznych szkle, a charakteryzują się o wiele wyższą odpornością na uderzenia, z tego względu nie należy się bać modeli wyposażonych właśnie w tego typu soczewki.
Przykładowe tworzywa sztuczne stosowane do wykonania soczewek:
- poliwęglan
- polikarbon
Współczesne modle okularów, szczególnie zimowych coraz częściej posiadają soczewki wykonane z tworzyw sztucznych (jak przykładowe modele powyżej) które jest o wiele odporniejsze na uderzenia przez co bezpieczniejsze w użytkowaniu.
Okulary na każdą pogodę…
Z wcześniej przytoczonych informacji wynika pewna prawidłowość iż każda z pór roku, oraz typu aktywności górskiej wymaga nieco innego typu okularów – to prawda, jednak są też spotykane modele okularów trzy sezonowe, lub hybrydowe, których konstrukcja umożliwia wymianę, lub zmianę, soczewek na inne, zanim jednak przejdę do okularów tego typu, pokrótce przypomnę pożądaną charakterystykę okularów poprzez pryzmat pór roku:
Pogoda słoneczna – wiosna (po stopnieniu śniegu) / lato / jesień:
Najmniej wymagającą pod względem budowy ramki, oraz zauszników, pora roku. Okulary przeciwsłoneczne używane w górach typu beskidzkiego, ewentualnie Tatrach, przeznaczone dla tych pór roku powinny zapewniać następujące cechy:
- ramka zapewniająca właściwą wentylację, przeciwdziałającą parowaniu okularów (w wyniku spocenia)
- filtr UV zapewniający pełną ochronę we wszystkich zakresach jego promieniowania, czyli UV-C, UV-B, UV-A / długość fal 100 do 400nm (I klasa soczewek), lub ewentualnie 280 – 400nm (II klasa soczewek)
- dobrej jakości soczewki barwione chroniące przed w stałym stopniu przed zbyt intensywnym światłem / bądź soczewki fotochromowe zapewniające samoczynne ich dopasowanie do warunków oświetleniowych z dodatkowe wyposażenia, warto zwrócić uwagę na dobrej jakości, dający się troczyć do paska, lub plecaka futerał, oraz smycz umożliwiającą zawieszenie okularów na szyi
Modele okularów przeznaczonych do użyłkowania wyłącznie w warunkach letnich nie muszą spełniać tak wyśrubowanych norm jak te przeznaczone do użytku zimowego, oba typy muszą zapewniać jak najlepsza ochronę przed promieniowaniem UV, jednak letnie nie muszą być wyposażone w dodatkowe filtry jak: polaryzacyjny i anti-fog.
Pogoda słoneczna – zima:
Znacznie bardziej wymagająca z pór roku pod względem budowy górskich okularów przeciwsłonecznych, stąd też zwyczajowo ich cena jest o wiele wyższa, jednak biorąc pod uwagę wysoki stopień ochrony naszych oczu, oraz to że markowe modele wykonane z wysokiej jakości materiałów posłużą nam bezawaryjnie dobrych kilka lat, warto rozważyć ich zakup, szczególnie jeśli modele takie mają służyć w warunkach wysokogórskich, w wspinaczce, lub turystyce lodowcowej, tam bowiem nie ma miejscowa na kompromisy, tam bowiem mamy do czynienia ze znacznie wyższym indeksem UV, oraz intensywnością światła, w tym szczególnie odbitego. Oto ważniejsze z cech jakie takie model powinny posiadać:
- ramka wyposażona w dopinane, bądź zintegrowaną na stałe uszczelkę zmniejszające do minimum szparę pomiędzy twarzą a okularami
- wymienne na gumkę zauszniki, lub gumkę nakładaną na zauszniki, tak by okulary jak najściślej przylegały do twarzy (model takie z powodzeniem mogą również spełniać rolę gogli)
- system wentylacji przeciwdziałający przegrzaniu i parowaniu wnętrza okularów
- wysokiej jakości filtr UV najlepiej 100% (I klasa ochrony) zapewniający ochronę w zakresie całego spektrum promieniowania UV, czyli od 100 do 400nm
- wysokiej jakości ciemne (barwione) soczewki / lub soczewki fotochromowe
- filtr polaryzacyjny zapewniający jak najlepsze widzenie w warunkach zimowych, gdzie mamy do czynienia z ostrym światłem odbitym od połaci śniegu
- powłokę „anti-fog” przeciwdziałającą parowaniu okularów
Przykład cztero-sezonowych okularów wyposażonych w filtr UV400, powłokę anti-fog, filtr polaryzacyjny, oraz wymienne akcesoria pozwalające dopasować je do warunków zimowych. W modelu tym zamiast dopinać gumkę do zauszników, wypinamy je i wpinamy gumkę wyposażoną w specjalny klips.
Pełen zestaw akcesoriów do modyfikacji funkcji okularów: gumka, oraz piankowa uszczelka wokół oczu – ta ostatnia musi posiadać odpowiednią budowę (perforację) umożliwiającą wydostawaniu się nadmiaru pary wodnej z wnętrza okularów co wraz z powłokę anti-fog zapobiega ich parowaniu.
artykuł: „Okulary przeciwsłoneczne – moda czy konieczność…” / strona 2/3
W artykule wykorzystano zdjęcia pobrane z zasobów własnych i Wikipedii, udostępniane w ramach publicznej licencji o prawach autorskich GNU Free Documentation License wersja 1.2 i wyższej, z zachowaniem i wskazaniem autorstwa: CambridgeBayWeather
tekst i opracowanie: Sebastian Nikiel 14.06.2017