Słów kilka o górskich kijkach

artykuł: „Słów kilka o górskich kijkach” / data publikacji: 04.11.2010 / aktualizacja: 27.07.2017

Należę do starej szkoły górskiej z pokolenia które pamięta oba systemy, jaki mieliśmy i jaki mamy obecnie w kraju. Dlatego pamiętam czasy gdy po górach paradowało się w wypasionych koszulach flanelowych, Jensach i butach z firmy Podhale. W czasach tych nikt nie słyszał o czymś takim jak kijki trekkingowe, a jedyne kijki jakich używało się na szlaku, był to zwykły patyk, ewentualnie rzadko spotykana, góralska ciupaga.

Potem nastąpiła wielka zmiana w naszym kraju, a wraz z nią zaczęły, wpierw powoli, potem coraz szerszym strumieniem, napływać akcesoria, odzież i sprzęt górski z rajskiego „zachodu”. I tak to dotarły do nas i kijki trekkingowe. Wpierw traktowane z lekkim uśmiechem i lekceważeniem, były rzadkością i ekstrawagancją na szlaku, potem stopniowo grono ludzi ich używających rosło. Wraz z nimi rosła świadomość, po co właściwie one są i dlaczego dobrze jest ich używać. Dziś są one już powszechnym, zaakceptowanym elementem wyposażenia turysty i wrosły chyba na stałe w krajobraz na górskich szlakach.

W artykule nie będę rozpisywał się na temat dobrodziejstw płynących z używania kijków. Sądzę że podstawową wiedzę w tej mierze ma każdy z nas, skupię się natomiast na ich typach, oraz spotykanych rozwiązaniach, ich zaletach i wadach.

Typy kijków i ich przeznaczenie:

Generalnie pod względem funkcji istnieją dwa typy kijków: kijki trekkingowe, oraz kijki do uprawiania Nordic Walking. Rozróżniamy tu dwa podstawowe typy konstrukcji: kijki o stałej długości, oraz zmiennej (regulowanej) długości. Granica między nimi jest dość płynna, jednak można przyjąć że o ile kijki kilku segmentowe (o regulowanej długości) można używać w Nordic Walking, o tyle kijki jednoelementowe (o stałej długości) mogą być używane wyłącznie w Nordic Walking. Te ostatnie dobiera się do wzrostu konkretnej osoby.

Wśród kijków trekkingowych, o wielosegmentowej budowie wyróżniamy dwa typy najbardziej rozpowszechnionych konstrukcji. Kijki dwu segmentowe, oraz trzy segmentowe. Rzadziej można spotkać się z kijkami czterosegmentowymi.

Od góry: kijki trzy segmentowe, dwu segmentowe, jedno segmentowe (do Nordic Walking)

Materiały:

Dalszych różnic należy szukać w materiale z których wykonano kijki. To z czego zostały one wykonane jest ściśle związane z ich ceną. Najtańsze „marketowe” kijki wykonane są z niskiej jakości aluminium, czasem wręcz z ciężkich stalowych rurek. Dalej mamy kijki z lekkich stopów aluminium, a w grupie najdroższych natrafimy na kijki wykonane ze specjalnych ultralekkich stopów aluminium i tytanu (Titanal), oraz z włókien węglowych. Należy przyjąć że im niższa jakość aluminium, tym wyższa waga kijków, nie wspominając o stali, która oczywiście jest najcięższa. Odrębną – wyczynową, grupę stanowią kijki z węglików, są one najdroższe, ale też charakteryzują się najniższa wagą.

Typy regulacji długości kijków:

Tu na rynku spotkamy się z dwoma typami rozwiązań, oraz ich wieloma wariantami. Pierwszy, najbardziej rozpowszechniony typ, szczególnie wśród kijków tańszych i z średniego segmentu cenowego, to kijki z mechanizmem rozporowym. Mechanizm ten posiada wewnętrzny, klin i śrubę, obracaną i blokowaną poprzez okręcanie dwóch segmentów kijka, przeciwstawnie względem siebie. W tym typie regulacji długości, bardzo często znajdziemy również system „Antishock”. Jest to zamocowana w mechanizmie rozporowym, pomiędzy klinem, a śrubą, najczęściej w środkowym segmencie, dodatkowa sprężyna. Po zablokowaniu długości kijka, poprzez delikatne obrócenie względem siebie segmentów, uruchamiamy wspomniany system. Ma on za zadanie dodatkowe amortyzowanie uderzeń o podłoże, wytłumianie tak powstałych drgań, aby nie były one przenoszone na dłonie i nadgarstki.

zdjęcia od lewej: Rozporowy mechanizm regulacji długości kijków, za pomocą klina i śruby, pomiędzy klinem (czerwonym) a końcówką kijka dodatkowo zamontowano system tłumienia drgań Antishock / Oznaczenie systemu Antishock na segmencie kijków

Drugi typ regulacji długości kijka, jest o wiele prostszy i skuteczniejszy, spotykany do niedawna jedynie w drogich markowych modelach, obecnie coraz powszechniej stosowany w kijkach ze średniego segmentu cenowego. System ten zamiast używania wewnętrznego mechanizmu rozporowego, używa zewnętrznej śruby z blokadą odśrodkową. Jeśli miałbym wskazać porównanie, to podobną śrubę można znaleźć w większości rowerów, gdzie za jej pomocą blokuję się wysokość siodełka. I to chyba daje dobre wyobrażenie o skuteczności tego patentu, gdyż na siodełku spoczywa cała masa naszego ciała, a pomimo to, bez względu na to jakimi wertepami byśmy nie jeździli utrzymuje ona siodełko w tej samej pozycji. Tym bardziej rozwiązanie to, sprawdzi się w kijkach, gdzie przecież mamy do czynienia z dużo mniejszymi obciążeniami. Rozwiązanie proste, eleganckie, łatwe do wymiany, bezawaryjne.

zdjęcia od lewej: Schemat poglądowy, zasady działania mechanizmu śrubowego blokującego długość kijka. Po lewej: poprzez dokręcanie ramienia śruby, szczęki obejmy zaciskając się na segmencie kijków, blokując je w wyznaczonej długości. Po prawej: po zaciśnięciu szczęk obejmy, dźwignię śruby unosi się ostatecznie ją blokując. / Niektórzy producenci w oparciu o zasadę działania śrub zaciskowych, stworzyli własne rozwinięcie tego pomysłu. Na zdjęciu zamknięcie kijków firmy GRIVEL, gdzie zamknięcie następuję poprzez opuszczenie dźwigni zaciskowej w dół. Rozwiązanie równie proste, bezawaryjne i skuteczne.

I tu na chwilkę się zatrzymam, gdyż właśnie sposób blokady długości kijków uważam za najważniejszy z wyznaczników, jakim powinniśmy się kierować podczas kupowania nowych. W skrócie rzecz ujmując, jeśli mamy zamiar używać kijków w górach, na zróżnicowanym podłożu i w różnych warunkach pogodowych – w tym w zimie – powinniśmy zastanowić się poważnie nad wybraniem kijków z mechanizmem śrubowym. Piszę te słowa na podstawie własnych kilku letnich doświadczeń, podczas których zdążyłem już zużyć trzy pary kijków. Wszystkie z pierwszym typem mechanizmów – wewnętrznym mechanizmem rozporowym, oraz systemem antywstrząsowym – Antishock. Za każdym razem, w każdym z nich, mechanizm ten błyskawicznie zawodził, a zanim zawiódł ostatecznie doprowadzał mnie do szału nieustannym chowaniem się segmentów. Po pierwszych deszczach, elementy mechanizmu rdzewiały, zaraz potem samo odkręceniu ulegała śruba mocująca klin i w najmniej odpowiednim momencie kijki zawodziły. Nie pomogła wymiana tych elementów, ani notoryczne dokręcanie śrub, wkrótce potem problem powracał, aż do chwili gdy mechanizm rozpadał się ostatecznie.

Kolejnym mankamentem tego typu rozwiązania jest ich tendencja do samo rozkręcania, szczególnie podczas deszczu, gdy kijek jest mokry, podobnie w zimie. Wszystkie te bolączki zostały w zaskakująco prosty sposób rozwiązane i wyeliminowane w kijkach z użyciem mechanizmu śrubowego, gdyż tam po prostu nie ma co się zepsuć. Również i obsługa kijków jest znacznie uproszczona, nawet w grubych rękawicach bez kłopotu można go zablokować. Mechanizm ten jest nie wrażliwy na czynniki atmosferyczne, nie sprawia kłopotów ani podczas deszczu, ani podczas wysokich mrozów w zimie. Dla sprawiedliwości i rzetelności informacyjnej należy dodać że kijki takie nie posiadają mechanizmów antywstrząsowych, gdyż bardzo trudno byłoby je w takiej konstrukcji umieścić. Jednak skuteczność i sens tych ostatnich jest mocno dyskusyjny i jego obecność jest raczej kwestią własnych upodobań.

Przykład kijków z zastosowaniem zaciskowego mechanizmu śrubowego

Typ materiałów – wykończeń rączek kijków:

I tutaj również, mamy do czynienia z wyraźna tendencją materiałową związana z ceną kijków. Najtańsze modele mają rękojeści pokryte tworzywem sztucznym i gumą. Lepsze modele mają je wykonane z naturalnego korka, ewentualnie kombinacji korka i miękkiego, piankowego tworzywa.

Rękojeści wykonane z gumy i plastyku mają wyraźną tendencję do powodowania zwiększonej potliwości dłoni, a podczas dłuższego używania powodują odciski i odparzenia. Dlatego wskazane jest ich unikanie. Kijki posiadające rękojeści wykonane z naturalnego korka, lub kombinacji miękkiej pianki, lub podobnego, charakteryzują się wysokim komfortem użytkowania. Nawet po wielogodzinnym marszu, w każdych warunkach, dłoń nie ulega zapoceniu, nie ślizga się na rękojeści, dając pewne oparcie.

Przykłady różnych rękojeści kijków, od góry: rękojeść wykonanie z niskiej jakości twardego plastyku, poniżej rękojeści wykonane z korka i miękkiego piankowego tworzywa.

Typy kształtów rączek kijków:

Najczęściej spotykany typ, to lekko pochylona rękojeść, z podcięciem na kciuk. Dodatkowo w wielu typach kijków można spotkać się z tak zwaną przedłużoną rękojeścią. Jest to przedłużenie zasadniczego chwytu dłoni, do 40 – 50 cm, wykonane z mieszanki miękkich tworzyw, pianek, lub kombinacji korka i tworzywa. Rozwiązanie takie, podobnie jak śruba blokująca, jest prostym i eleganckim rozwiązaniem dość ważkiego kłopotu, jakim jest konieczność skracania kijków podczas podchodzenia pod mocniej nachylone stoki. Konieczność taka jest dość irytująca, a przedłużona rękojeść ją eliminuje, gdyż wystarczy zmienić chwyt kijka na niższy, a po pokonaniu podejścia, znów powrócić do poprzedniego chwytu, bez konieczności zmiany ich długości.

Dzięki zastosowaniu przedłużonej rękojeści kijków (w tym przykładzie z miękkiej pianki) podczas podejść pod mocno nachylony stok, nie trzeba skracać długości kijków,lecz wystarczy zmienić miejsce chwytu.

Pętle nadgarstkowe:

Ważnym elementem, wpływającym na jakość komfortu użytkowania kijków są pętle nadgarstkowe. Dzięki ich zastosowaniu pomimo używania kijków, w razie konieczności będziemy mieć nadal wolne obie dłonie, a kijki będą swobodnie zwisać na pętlach. Sam też korzystam z tego przydatnego rozwiązania, dzięki czemu nie muszę za każdym razem, gdy na przykład wykonuję zdjęcie, zatrzymywać się, wbijać kijki i tak w koło. Dodatkowo pętle stanowią zabezpieczenie przed utratą kijka, co może mieć łatwo miejsce w zimie, podczas podchodzenia pod ostro wznoszący się stok. Kształt samej pętli, jest już kwestią czysto indywidualną, ważnymi czynnikami na jakie należy zwrócić uwagę jest materiał z jakiego została wykonana, oraz typ regulacji. Materiał powinien być równocześnie mocny, oraz miękki po stronie wewnętrznej nadgarstka, aby nie powodował obtarć i podrażnień skóry, natomiast sposób zapięcia powinien umożliwiać zapięcie pętli samemu, jedną ręką. Bardzo popularne i funkcjonalne są tutaj powszechnie stosowane rzepy.

Regulowane pętle na nadgarstki umożliwiają używanie rąk bez zatrzymywania, eliminują również niebezpieczeństwo utraty kijka.

Groty:

Groty…temat rzeka. Nie ze względu na mnogość dostępnych rozwiązań, lecz na trudność z ich zakupem, oraz ich ceną. Po systemie blokowania długości kijków, jest to drugi najczęściej psujący się ich element. Jednak o ile wady systemu blokowania wynikają wyłącznie z jego konstrukcji, o tyle groty ulegają naturalnemu, mechanicznemu, zużyciu. Pomimo to jednak są one bardzo trudno dostępne i to tylko do niektórych modelach. Jedną z metod rozwiązania tego problemu, może mało estetyczną, ale skuteczną, jest wykonania we własnym zakresie zastępczych grotów.

Bardzo często producenci utrudniają zakup wymiennych grotów, które po systemie blokowania długości należą do drugiego najbardziej ich awaryjnego elementu. Na zdjęciu uszkodzony oryginalny grot, oraz wykonany przeze mnie zamiennik.

Wśród grotów, podobnie jak w każdej innej części kijków rysuje się taki sam podział jakościowy, wynikający z ceny. Tanie modele mają groty wykonane z miękkiej stali, ewentualnie utwardzonej stali, lepsze posiadają końcówkę widiową, oraz grot ze spiekanych węglików.

Talerzyki i dodatkowe akcesoria:

Pośród dodatkowych akcesoriów, jakie należy uznać za ważny element kijków wyróżniamy zasadniczo trzy elementy: talerzyki pełne letnie, talerzyki profilowane zimowe, oraz miękkie gumowe nasadki na groty kijków. Oba typy talerzyków, mają za zadanie nie dopuścić do głębokiego zapadania się kijków, czy to w błoto latem, czy śniegu zimą. Gumowe nasadki na groty natomiast pełnią podwójną funkcję, jako ochrona pokrowca, czy plecaka, przed ostrzem grotów w czasie transportu, oraz jako nasadki używane podczas przejść po asfalcie, lub innym twardym gruncie. Czasem spotyka się również gumowe nakładki w profilowanym kształcie szerokiej stopki. Te jednak nie mają jakiegokolwiek uzasadnienia stosowania w kijkach trekingowych, lecz używane są do uprawiania Nordic Walking.

Dodatkowe akcesoria do kijków. Od lewego górnego rogu: gumowa nasadka na groty – przydatna do przejść po asfalcie, oraz w transporcie, po prawej gumowa nasadka na groty do Nordic Walking. Lewy dolny róg – letnie talerzyki, Prawy dolny róg – talerzyki zimowe. Przydatnym dodatkiem do kijków, szczególnie w celach transportowych jest futerał.

Miłym dodatkiem do kijków, który można również zakupić osobno za kilkanaście złotych, jest pokrowiec na kijki, ułatwiający ich transport.

Hybrydy, krzyżówki, oraz inne wynalazki…

Na zakończenie opisu typów i budowy kijków należy wspomnieć że na rynku możemy natknąć się na dziwaczne hybrydy i mariaże kijków z innymi sprzętami. Wśród takich nowinek natrafimy na: kijko-czekan, kijki z latarkami LED, kijki z rękojeścią w kształcie laski, kijki z gwintem do mocowania aparatu fotograficznego (spełniający funkcję monopodu) i inne…O wszystkich tych małżeństwach sprzętów, można powiedzieć że jest to jak ze ślubem samochodu i samolotu. Wszyscy wiedzą że to możliwe, oraz że na upartego działa, ale nikt tego nie buduje bo po prostu jest niepraktyczne, a ilość wyrzeczeń związana z takim połączeniem przewyższa znacznie jego zalety. Zapewne znajdą się gorący zwolennicy takich rozwiązań, jednak nie zmienia to faktu że ich funkcjonalność jest znikoma, oraz że są to produkty marginalne, niszowe.

Przyjrzyjmy się bliżej na przykład mariażowi kijków i czekana. Z pozoru idealne połączenie. Tylko jednak z pozoru. Z dużą dozą prawdopodobieństwa należy bowiem przyjąć że taki czekan mocniej wbity w twardy, zmarznięty śnieg, o tak filigranowej konstrukcji, po prostu tego nie wytrzyma. Podobnie ma się sprawa z funkcją kijków, trudno przyjąć za wygodny chwyt głowicę czekana…pomimo stosowania różnych sztuczek w tym zakresie przez producentów, ze szkodą dla samego czekana. Podobnie należy podejść do nowinek typu latarka LED w rękojeści, gdyż trudno doprawdy uznać to za praktyczne, biorąc pod uwagę że za każdym podniesieniem kijka, podczas chodu, światło to będzie się unosić, to opadać. Podobnie chybiony jest pomysł zastosowania rękojeści o profilu laski, chyba że zamierzamy używać takich kijków w celach rehabilitacyjnych, na płaskim terenie, po kontuzjach, zamiast laski ortopedycznej. Nie wyobrażam sobie aby ustawienie ręki w pozycji poziomego chwytu mogło być wygodne podczas podchodzenia pod stok, czy poruszania się w nierównym górskim terenie.

Niekiedy można na rynku znaleźć różne hybrydy kijków. Górny lewy róg i środek: kijki z uchwytem w kształcie laski i latarką LED w rękojeści, po prawej: hybryda kijków i czekana.

Podsumowanie:

Z pośród wszystkich wymienionych powyżej cech kijków, postaram się przedstawić kilka na które warto podczas zakupu zwrócić szczególną uwagę, aby wybrać kijki trwałe, oraz właściwe dla naszych potrzeb:

  • materiał z którego wykonano kijki – powinien być lekki i trwały (dobrej jakości aluminium)
  • system blokowania długości kijków – prosty i bezawaryjny mechanizm śrubowy
  • profilowana rękojeść – wykonana z przyjaznych dla skóry tworzyw, typu: korek, miękka hipoalergiczna pianka
  • przedłużona rękojeść – umożliwiająca poruszanie się po zmiennych stopniach nachyleń stoku, bez zmiany długości kijków
  • pętle nadgarstkowe – regulowane, z miękkim wykończeniem nie drażniącym nadgarstków
  • dodatkowe akcesoria: zamienne talerzyki, zimowe i letnie, pokrowiec


artykuł: „Słów kilka o górskich kijkach” / data publikacji: 04.11.2010 / aktualizacja: 27.07.2017 / stron 1

tekst i opracowanie: Sebastian Nikiel